Bètacaroteen, wat is het?

Als je gezond probeert te leven is het van belang om zo veel mogelijk natuurlijke voedingsstoffen tot je te nemen. Een van de deze verbindingen is bètacaroteen, dit is een natuurlijk pigment wat te vinden is in groente en fruit. Maar wat maakt bètacaroteen nou zo bijzonder? Welke functies heeft bètacaroteen en waar zit het in? In deze blog nemen we een duik in de wereld van bètacaroteen, en kom je alles te weten over wat bètacaroteen nou precies is. Kom erachter hoe bètacaroteen niet alleen je bord maar, ook je gezondheid kan kleuren!

Achtergrond

Bètacaroteen behoort tot de groep caroteen, dit is een familie van onverzadigde verbindingen, die behoort tot de stofklasse der carotenoïden. Carotenoïden zijn volledig natuurlijke kleurstoffen, deze variëren tussen rood en geel.

Vitamine A

Bètacaroteen wordt vaak gelinkt aan vitamine A, dit klopt ook want het is namelijk een zogenaamde provitamine voor vitamine A, soms wordt het ook een precursor genoemd. Dit houdt in dat het menselijk lichaam in staat is om bètacaroteen om te zetten in vitamine A, het kan in de lever worden opgeslagen, en wanneer nodig komt het beschikbaar voor de aanmaak van vitamine A.

Vitamine A kan ook aanwezig zijn in de direct beschikbare vorm, dit heet ‘retinol’. Naast retinol heb je dus provitamine A-carotenoïden, zoals bètacaroteen. Nou is het niet zo dat de conversie van bètacaroteen 1 op 1 wordt omgezet in vitamine A, volgens recent onderzoek komt dit meer in de buurt van de verhouding 1 op 12 [1]. Op een verpakking of website zie je soms een vitamine A gehalte staan, dit wordt meestal uitgedrukt in retinol-equivalenten, dat houdt in dat er al voor je is uitgerekend hoeveel directe vitamine A je lichaam uit dit product kan halen. Dit kan dus een combinatie zijn van directe vitamine A en provitamine A-carotenoïden.

Gezondheidsvoordelen

Vitamine A heeft tal van gezondheidsvoordelen, we zetten deze even voor je op een rijtje:

Ogen

Het is een enorm oud gezegde, dat wortels goed zouden zijn voor je ogen. Wat blijkt, dit is geen mythe! Vitamine A is goed voor het gezichtsvermogen en helpt om normaal te kunnen zien. Vitamine A draagt bij tot de instandhouding van normale vochtbalans van de ogen. Een eenvoudige manier om voldoende bètacaroteen of beschikbare vitamine A binnen te krijgen is door ons wortelsapje te drinken, deze bevat 2275 µg vitamine A (-equivalent), dat is meer dan 2 keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid!

Huid

De vitamine A, die bijvoorbeeld aangemaakt kan worden met behulp van bètacaroteen draagt ook bij aan verschillende processen voor de huid. Zo helpt vitamine A bij de verzorging van de huid van binnenuit, en ondersteunt het verstellend vermogen van de huid. Vitamine A draagt bij tot de instandhouding van normale huid en slijmvliezen en helpt bij het gezond houden van de huid.

Slijmvliezen

De instandhouding van normale slijmvliezen komt niet alleen van pas voor je huid, maar ook voor de slijmvliezen in je darm en longen. Slijmvliezen zitten door je hele lichaam, ze zijn betrokken bij verschillende holle organen, zoals de mondholte, neusholte en het genitale orgaan.

IJzer

In je lichaam draagt ijzer onder andere bij tot een doelmatig zuurstoftransport. Vitamine A bevordert, op zijn beurt, dan weer de beschikbaarheid van ijzer uit lichaamsvoorraden en zorgt voor het behoud van een goed ijzergehalte in het bloed.

Weerstand

Een goed immuunsysteem en weerstand is de basis van een duurzaam gezond leven. Zonder goede weerstand ben je steeds uit de running door virussen of ziektes. Vitamine A zorgt mede voor een goede weerstand, en het heeft een positieve invloed op het immuunsysteem.

Waar vind je bètacaroteen?

Je vindt bètacaroteen dus voornamelijk in rode, oranje of gele groentes en fruit, maar andersom geldt het niet, als een groente oranje of rood is betekent dat niet per definitie dat er bètacaroteen in zit. Zo zijn tomaten rood door de antioxidant lycopeen in plaats van bètacaroteen. Wortelen zijn natuurlijk de bekendste bron van bètacaroteen, en zijn een uitstekende manier om aan je dosis vitaminen te komen. Zoete aardappel is ook een geweldige bron van bètacaroteen. Deze hebben over het algemeen zelfs een hogere waarde bètacaroteen dan wortels, en kan je in tal van gerechten verwerken, zoals een stamppot, een curry of een zoete-aardappelsoep.

Verder in het rijtje oranje groente, kom je bij pompoensoep, ook deze bevat bètacaroteen. Pompoen is lekker in een salade of maak weer een lekkere soep. Oranje paprika bevat ook bètacaroteen. Dan zijn er nog een aantal groengele bladgroente die ook een klein beetje bètacaroteen bevatten, maar deze kan je beter eten om hun andere gezondheidsvoordelen, hieronder vallen, boerenkool, spinazie en broccoli.

Bronnen

[1]: de Pee, S., West, C. E., Permaesih, D., Martuti, S., Muhilal, & Hautvast, J. G. (1998). Orange fruit is more effective than are dark-green, leafy vegetables in increasing serum concentrations of retinol and beta-carotene in schoolchildren in Indonesia. The American journal of clinical nutrition, 68(5), 1058-1067. doi https://doi.org/10.1093/ajcn/68.5.1058